2023 – In 1932 onderzocht een lokale ondernemer of de kalksteen bruikbaar zou zijn als paklaag voor wegen. Dit heeft geleid tot het huidige bedrijf Sibelco.

Geschiedenis

De ontdekking van kalksteen in Ratum is verbonden met de naam W.C.H. Staring, een van de eerste Nederlandse geologen en zoon van de Achterhoekse dichter A.C.W. Staring. Hij schreef over de kalkgroeven in de nabuurschap. De Staringputten in de Willink Weust zijn naar hem genoemd.

Een Winterswijkse ondernemer, Gerrit Jan Hannink, zag er brood in. Hij werd geadviseerd door een lokale bankier, Mr. A. Th ten Houten. Een bakstenen bank op de hoek van de naar Ten Houten genoemde laan, herinnert aan hem als gerespecteerd natuurliefhebber en filantroop. Aanvankelijk was ter nagedachtenis van Ten Houten een bank gebouwd van kalksteen uit de groeve, maar evenals de paklaag van kalksteen waarmee de Oude Ratumse weg werd geplaveid, bleek dit geen succes, omdat de kalksteen al snel oploste in de regen.

Nieuw perspectief

Toch zag men perspectief in de steengroeve. In 1933 werd de N.V. Winterswijksche Steen- en Kalkgroeve opgericht. Het was de tijd van economische crisis en werkverschaffing was dringend nodig. De kalksteen werd gewonnen met houweel en schop, vervoerd per smalspoor en in de fabriek gedroogd en gemalen om als kunstmest te dienen. 

De naoorlogse periode was de tijd van wederopbouw en de vraag naar de kalk toe nam toe. De kalk werd vermengd met zware bitumen voor de productie van asfalt voor wegen, dijkbekleding en startbanen op vliegvelden. De oorspronkelijke groeve werd uitgebreid met een tweede groeve en daarna een derde. Die derde is niet meer in gebruik. Hij is overgedragen aan Staatsbosbeheer en is nu deel van het Natura 2000 gebied Willinks Weust. Dit is de groeve waar de oehoe nestelt.

Sibelco

De steengroeve wordt nu geëxploiteerd door Sibelco, een grote multinationale onderneming uit België die na overnames eigenaar van het steengroeve bedrijf werd. Het karakter van het bedrijf is veranderd. Ongeveer 80% van de activiteit bestaat nu uit binding van verbrandingsresten uit centrales en vuilverbrandingsinstallaties aan de kalk, die in de groeve wordt gewonnen. Dagelijks brengen tientallen grote vrachtwagens de verbrandingsresten uit installaties van elders naar Sibelco in Ratum, en evenzovele grote vrachtwagens rijden het gemengde product naar een bestemming elders. 

De verbrandingsresten bevatten stoffen die gevaarlijk kunnen zijn voor gezondheid en milieu. Daar moet zorgvuldig mee worden omgegaan op het bedrijfsterrein. Het is de taak van de Omgevingsdienst Arnhem (ODA) om hier toezicht op te houden.

Het bedrijf hoort tot de categorie ‘zware industrie’. Het staat in Winterswijk, omdat de kalk hier wordt gedolven. Verplaatsen naar een centrale locatie in Nederland zou als voordeel hebben dat minder transport nodig is voor de grondstoffen en het product. Over die optie wordt door sommigen in Winterswijk gediscussieerd.

Literatuur: 

Boekje “De geschiedenis van de Winterswijkse steengroeven” door Willem Peletier en Johan Ardesch, uitgave van de Stichting Freriks, 1992

Tijdschrift “Smalspoor 123”, Nederlandse Smalspoor Stichting, juli 2019 Smalspoor 123 Sibelco.pdf (industriespoor.nl)